::Mikel Etxebarria.

Guruceta, Tomeu eta García de Loza izan dira San Mames-en antolatu diren iskanbilarik handienen protagonistak.  Zein baino zein harroagoa, hirurek  txilibitu kontzertu ederrak eskaini dituzte Bilbon. Hala ere, zaleei galdetuko bagenie zein izan den San Mames-etik  igaro den arbitrorik  txarrena, erantzuna erabatekoa izango litzateke: Carlos Emilio Guruceta Muro.

Guruceta hasiera-hasieratik nabarmendu zen. Arbitro lodi, hanka- motz eta burusoilen artean[i], Donostiarra pertxa onekoa zen eta permanentea egiteko besteko  ilajea zuen. Gainera,  zelai guztietan oso komentatua izan zen beste ezaugarri bat zuen: behar zuena baino bi neurri txikiagoko arropa janztea. Ezagutu ez duzuenok ideia bat egiteko, “Pepito Piscinas” eta Tony Maneiroren  arteko txertaketaren fruitua Carlos Guruceta Muro izango litzateke.

Izaera handiko arbitroak, harroputza esango lukete batzuek, “ikuskizunerako dohain” apartak gazte-gaztetatik erakutsi zituen.  Lehenengo mailan debutatu zuen denboraldian (1969an) zortzi partida baino ez zituen zuzendu. Partida gutxi izan arren, lau taldek errefusatzeaz gain,[ii]  urteko iskanbilaren protagonista izan zen, Barcelonaren zelaian Madrilen aldeko falta penalti bihurtu zuenean[iii]. Horren ondorioz, 6 hilabetez arbitratu barik egotera zigortu zuten. Gainera, Barcelonak errefusatu zuenez, 1985era arte ezin izan zuen culeen partida bat zuzendu.

Ondorengo urteetan Gurucetaren txilibituaren biktimak ugarituz joan ziren munduko zelaietan zehar. 1977an. Carlos Emiliok marka guztiak apurtu zituen partida bakar batean. Unebertsiadako partida batean, Hego Korea eta Paraguay-ren arteko norgehiagokan, Paraguayko hamaika jokalariak kanporatu zituen.

San Mames ere gipuzkoarraren  gorabeheren agertokia izan zen. “Emankizun”ek amaiera bera izan ohi zuten: “gris”en[iv] agerraldia kuxin[v] -euripean.  Partida batean Rojo kanporatu zuen eta izugarrizko kalapita sortu omen zen, Iribar bezalako jokalari zintzo eta lasaia bere onetik ateratzeko bestekoa[vi]. Garaiko kronika guztietan arbitroaren portaera harro eta desegokia nabarmendu zen.

Guruceta eta grisak

Urte batzuk geroago, bere izena zeraman kirol-arropa saltzeko enpresa sortu zuen Murtzian. Hala ere, Katalunian salmentak oso urriak izan zirenez, enpresaren produktuak beste izen batez merkaturatu behar izan zituen.

1987ko otsailean, partida bat arbitratzera zihoala, auto-istripuz hil zen  Fragan. Badirudi istripuaren arrazoia gehiegizko abiadura izan zela. Handik urte batzuetara, 1997an, Anderlecht-eko presidente ohiak aitortu zuen 1983an 4 milioi pezeta ordaindu ziola Gurucetari  Nottinghan Forest-en aurkako partida batean[vii]. UEFAko finalaurreko kanporaketa hartan belgikarren aldeko penaltia adierazteaz gain,  gol bat baliogabetu zion Nottinghan-i azken minutuan.

Emilio Guruceta “genio y figura hasta la sepultura”